Bàn về áng thơ "Ngẩn ngơ tìm" (Nguyễn Ngọc Hưng)

Dòng kí ức của con người luôn là những mảnh ghép giữa quên và nhớ, giữa hiện tại và hoài niệm, giữa những điều thân quen và cả những điều mới lạ. Con người không chỉ sống một mình cũng với dấu chân của thời gian, mà còn sống với những điều thân thuộc xung quanh ta và bản ngã của riêng mình, mang một cái “tôi” đủ vững vàng để định nghĩa được bản thân ta là ai giữa biển người mênh mông ngoài kia. Quá trình tìm lại bản ngã của riêng ta, tìm cái cái thân “tôi” in hằn trong quá khứ, trong kỉ niệm và trong sự phát triển của mỗi người là hành trình trọn đời. Qua đó, tác giả Nguyễn Ngọc Hưng đã nhắc nhở người trẻ về sứ mệnh đi tìm tôi trong tôi qua áng thơ “Ngẩn ngơ tìm” đầy cảm xúc, với những thông điệp ý nghĩa mà người trẻ cần mang theo như hành trang trên con đường sắp tới:

Sau nhiều năm xa xứ

Ngơ ngác lối xưa về

Làng đổi thay quá đỗi

Đi tìm quê trong quê.

Ràng rịt cỏ xanh đê

Níu chân - Chào ta đấy

Nao nao cò trắng vẫy

Đi tìm thơ trong thơ.

Giật mình tỉnh cơn mơ

Véo von con sáo sậu

Đánh thức miền thơ ấu

Đi tìm tôi trong tôi.

Ngày xưa ấy đâu rồi

Trắng trời bông bưởi trắng

Bâng khuâng cầm sợi nắng

Đi tìm xuân trong xuân.

Ở độ tuổi của những hoài bão và ngọn lửa khát vọng, ở cái độ tuổi đôi mười đẹp nhất đời người, người trẻ là tương lai, là thế hệ mới của đất nước. Họ là những người có lối sống năng động, sáng tạo, có sự nhiệt huyết và những suy nghĩ cấp tiến, sẵn sàng hoà mình vào nhịp đập của một thế giới xô bồ, náo nhiệt. Người trẻ với những ước mơ, khát khao tìm thấy và khám phá thế giới muôn sắc, mong muốn được tìm thấy những giá trị, những công việc, nhưng mục đích sống phù hợp nhất, nhưng người trẻ cũng đừng quên “đi tìm tôi trong tôi”. Tôi đi tìm tôi, tìm lại chính những phiên bản của ta để biết được điểm mạnh, điểm yếu của bản thân, để nhận định được “bản sắc cá nhân” và khẳng định chính mình giữa cuộc đời. Đi tìm tôi trong tôi, còn là một điểm quy chiếu lại của tâm hồn để tìm lại chính mình trong quá khứ, tìm lại những cảm xúc và kỉ niệm đã nung nấu, chuyến hành trình đó trở về với tuổi trẻ và về cả “lối xưa”, “làng quê”, trang thơ và chính mình. Tác giả đã “đánh thức miền kí ức” để tìm lại một khoảng trời kí ức xa vắng như một sự trở về với bản thân và để tìm “tôi trong tôi”.

Có lẽ hành trình tuổi trẻ còn là cuộc hành trình của những câu hỏi, câu hỏi về sự quay đầu tìm lại chính mình cũng chẳng còn là một điều gì xa xôi, ta vẫn tin rằng, người trẻ với những đam mê rực cháy như vậy, cớ gì ta lại phải tìm mình bao giờ? Chính bản thân mỗi người trẻ vẫn sống cùng với thật nhiều “cuộc sống” khác, nơi những bon chen tính toán, ích kỉ nhỏ nhen, những câu chuyện muôn màu và lối sống hối hả vẫn có thể khiến ta lạc lối trong chính bản thân mình và quên mất những giá trị làm nên ta ngày hôm nay bất cứ lúc nào. Cây cổ thụ to lớn vươn mình thì gốc rễ của nó luôn cần một điểm tựa vững chắc, ta tìm lại mối liên hệ giữa bản thân của quá khứ - hiện tại, của bản thể nguyên bản và những đối thay, của kí ức và thời gian sẽ là những khám phá để bản thân tự thấu hiểu và trân trọng những cảm xúc phức tạp, những góc khuất được nguỵ trang khéo léo trong tâm hồn của mỗi người để tự đó hiểu được ta là ai. Ta hiểu được bản thân, ta không đánh mất mình trong chính mình là ta vẫn luôn hướng và nhận định vị trí của bản thân một cách đúng đắn để không vì những thay đổi chóng vánh của cuộc đời mà đánh mất đi bản thân, không vì hư vinh mà bị điều khiển bởi cỗ máy của ham muốn nhất thời, hay không vì một chút lạc lối mà sai lạc trong mê cung. Như Oprah Winfrey, nhà truyền thông tỉ phú nổi tiếng bật nhất của nước Mỹ với những vết thương tâm lý và quãng thời niên thiếu đầy khó khăn với những lần bạo lực gia đình và mang thai từ khi 14 tuổi, Oprah đã đấu tranh để tìm lại chân giá trị của bản thân thông qua việc học tập, rèn luyện, và dần khẳng định tiếng nói đại diện cho người da màu và trẻ mồ côi của mình trên các kênh truyền hình trên toàn thế giới. 

Chúng ta đều có thể tìm được người dẫn đường tốt hơn bất cứ ai trong chính bản thân mình (Jane Austen). Người trẻ tìm lại “tôi trong tôi” để nâng bước cho chính chặng hành trình phát triển của bản thân, để tìm lại được “người dẫn đường” tốt nhất tới những chân trời mới, nơi có ánh sáng ở cuối con đường thay vì những chông chênh người trẻ vẫn đang phải trải qua. Những cơn sóng cuộn trào, những thử thách và giọt nước mắt tuổi trẻ luôn là một phần trong kí ức của ta, ta không ngừng đặt những câu hỏi về những mất mát, khó khăn dễ khiến ta chùn bước. Tuổi trẻ, ta tìm lại tùng phần đã hình thành nên ta ngày hôm nay để tìm lại bệ phóng cho chính bước tiến của bản thân mình, tìm lại động lực, tìm lại giấc mơ thuần khiết của chính mình để tiếp tục vững bước trên hành trình và chuyến đi tuổi trẻ của ta. Malala Yousafzai, nhà hoạt động giáo dục người Pakistan từng bị Taliban ám sát ở tuổi 15 khiến cô rơi vào khoảng thời gian sợ hãi và mất phương hướng. Tuy nhiên, cô đã không chỉ vượt qua nỗi sợ mà còn biến những vết thương thành động lực để tiếp tục theo đuổi những giá trị sống chân chính, tìm lại bản thân mình sau những hoài nghi và thành lập Quỹ Malala để hỗ trợ xúc tiến giáo dục cho trẻ em gái và kêu gọi bình đẳng giới trên toàn thế giới. Hay như Halsey, nữ ca sĩ và nhạc sĩ nổi tiếng người Mỹ từng đối mặt với chứng rối loạn lưỡng cực nặng khi bước vào ngành công nghiệp âm nhạc. Cô gái đã âm thầm chịu đựng và vượt lên tất cả để tìm lại cái “tôi”, một tâm hồn vì nghệ thuật và đam mê nghệ thuật của cô để diễn đạt cảm xúc và chia sẻ những trải nghiệm khó khăn của mình qua âm nhạc.

Có nhiều người cho rằng, nếu chỉ dành thời gian để tìm lại cái tôi thì quãng thời gian thanh xuân chẳng còn là những nốt nhạc “mùa xuân” nữa, ta sẽ lãng phí đời ta chỉ vì những phiên bản cũ, những phiên bản đã bị chôn vùi sau lớp bồi của thời gian. Mỗi người vẫn sẽ luôn là cái tôi nguyên bản, với những đổi thay, có thể tốt hơn, cũng có thể không tốt bằng, tuy vậy, “đi tìm tôi trong tôi” là tìm lại chính bản thân mình ở những khía cạnh ta đã vô tình lãng quên, bỏ lỡ hay là trở về với kí ức của chính mình để tự nhắc nhở bản thân về những giá trị sống cốt lõi, về những con đường ta đã đi qua và không ngừng nỗ lực để không đánh mất ta trong chính bản thân ta, hay trong dòng đời hối hả, ngược xuôi. Đi tìm tôi trong tôi là một chặng hành trình suốt đời, nơi những sứ mệnh và tâm hồn trọn vẹn nhất của mỗi người được khơi dậy để sống đúng với chính mình và không bỏ quên một bản thân với nhiều trải nghiệm. Là một người trẻ, mỗi người chúng ta cần không ngừng đặt câu hỏi để giải đáp và hoàn thiện bản thân, tìm kiếm những điều mới mẻ nhưng cũng không vì vậy mà khước từ quá khứ, khước từ chính thay đổi bên trong mình, và giữ cho mình một thái độ sống tích cực, hướng đến cõi chân thiện, không vì những hư vinh, ảo vọng mà quên mất ta là ai giữa cuộc đời này. 

Thời gian có thể cuốn trôi tất cả, làm phai nhòa những ký ức về tuổi thơ, làm con người ta phải đối diện với những đổi thay không ngừng. Chặng hành trình “đi tìm tôi trong tôi” vẫn mãi là chặng đường muôn đời với mọi miền xanh, nơi mỗi chúng ta tìm lại tiếng lòng và những nốt nhạc tinh khiết nhất trong tâm hồn và nuôi dưỡng chính mình qua dòng cảm xúc, qua lòng nhiệt huyết với đời và khát khao lớn lên giữa một thời đại mới có nhiều biến động.